.
Εκτός από το ιστορικό Όχι, το όχι εν γένει έχει ιδιαίτερα επαινεθεί ως στάση ζωής, ως επιθυμητή στάση σε καταστάσεις επιβουλών από άλλους στους διάφορους τομείς της προσωπικής και κοινωνικής ζωής του ανθρώπου.
Αρκετοί μιλούν και για τα όχι που πρέπει να προβάλλει κανείς και απέναντι στον ίδιο τον εαυτό του, στις επιζήμιες προδιαθέσεις και τάσεις του.
Άλλοι πάλιν εξυμνούν το ναι της κατάφασης, της αποδοχής.
Μερικοί απορρίπτουν και το ναι και το όχι και μιλούν για αποχρώσεις μεταξύ μαύρου και άσπρου και της διάκρισης που πρέπει να έχει ο άνθρωπος ώστε να μην εγκλωβίζεται σε απόλυτα που οδηγούν σε ολοκληρωτικές καταστάσεις.
Εν γένει, αναπτύσσεται μια αντιπαλότητα ανάμεσα στις δύο πρώτες κατηγορίες ανθρώπων, στους όχι-ανθρώπους και στους ναι –ανθρώπους, όπως αποκαλεί η μια κατηγορία ανθρώπων την άλλη.
Η τρίτη στάση της σχετικότητας θεωρείται από τις δύο πρώτες κατηγορίες ανθρώπων ως χλιαρή και απευκταία.
Είναι, όμως, οι δύο πρώτες στάσεις τόσο διαφορετικές όσο φαίνονται;
Μήπως και η άρνηση και η κατάφαση είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος;
Μήπως το όχι είναι ναι;
Όταν απλά αρνείσαι μια κατάσταση αντιστεκόμενος σ΄αυτή, όταν την αντιπαλεύεις, την αποδυναμώνεις;
Η κατάσταση αυτή σταματά να υπάρχει για σένα;
Η ενέργειά σου, η προσοχή σου αποσύρεται απ΄αυτήν; Παραμένεις ψυχολογικά αποσπασμένος απ΄αυτήν;
Η εμπειρία δείχνει το αντίθετο. Σε απασχοληθεί περισσότερο, σε δεσμεύει περισσότερο, την υφίστασαι σε ψυχολογικό επίπεδο περισσότερο. Οι συνέπειές της είναι μεγαλύτερες, άρα δεν έχει αποδυναμωθεί, έχει ενισχυθεί.
Άρα η απλή άρνηση δεν είναι παρά κατάφαση.
Επιβεβαίωση της μετάπτωσης αυτής των αντιθέτων μπορεί να βρει κανείς στην πορεία πολλών ανθρώπων με αντιστασιακές δάφνες που μετεστράφηκαν σε ένθερμους υποστηρικτές της κατεστημένης κατάστασης στην οποία αντιστάθηκαν, αλλά και στην ιστορία πολλών επαναστατικών κινημάτων, κινημάτων άρνησης της καθεστηκυίας κατάστασης την οποία κάποια στιγμή άρχισαν να αναπαράγουν.
Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το κίνημα των Τουπαμάρος οι οποίοι πολέμησαν την εξουσία όσο κανένα άλλο αντάρτικο πόλεων.
Όπως γράφει ο Ρούσσος Βρανάς στα Νέα, ο Χοσέ Μούχικα, ένας από τους ηγέτες των Τουπαμάρος, υποψήφιος πρόεδρος της Ουρουγουάης, διαβεβαίωσε τους επιχειρηματίες της χώρας ότι θα διατηρήσει την οικονομία της αγοράς, θα εγγυηθεί την ατομική ιδιοκτησία και θα προστατέψει τις επενδύσεις. (βλ. ΔΡΟΜΟΙ) .
Πώς υπερβαίνει κανείς αυτή την κατάσταση της δυαδικότητας, την κατάσταση των αντιθέτων που το ένα οδηγεί στο άλλο και που αναιρεί την ουσιαστική αλλαγή;
Πώς μπορεί κανείς να αρνηθεί μια κατάσταση χωρίς να αιχμαλωτιστεί απ΄αυτή;
Πώς μπορεί κανείς να κάνει μια κατάσταση να μην τον απασχολεί, να μην τον καθορίζει επί της ουσίας, όχι μόνον επιφανειακά;
Πώς τελειώνει κανείς μια κατάσταση;
Θα μιλήσω από προσωπική εμπειρία.
Για πολλά χρόνια, με είχε σημαδέψει μια εικόνα που είχα δει στο δρόμο: η εικόνα ενός σκυλιού κατακρεουγμένου από ένα αυτοκίνητο και παρατημένου στη μέση του δρόμου.
Κάθε φορά που αντίκρυζα από μακρυά κάτι που έμοιαζε με σώμα στο δρόμο, και τριγύρναγα τότε συχνά στους δρόμους, νόμιζα ότι έβλεπα κατακρεουγμένο σκυλί.
Μ΄έπιανε σύγκρυο, ταυτιζόμουνα μαζί του, αρνιόμουνα να συνεχίσω και άλλαζα δρόμο.
Η σκηνή αυτή με διακατείχε για αρκετή ώρα και προσπαθούσα να την ξορκίσω γράφοντας σε ένα μπλοκάκι για το δράμα του άτυχου ζώου.
Κάποια μέρα αποφάσισα να δοκιμάσω να μην αντισταθώ να δω τι θα μου συμβεί.
Πλησίασα, το κοίταξα και είδα ότι ήταν ένα λασπωμένο σχοινί.
Από τότε δεν άλλαζα δρόμο. Όταν έβλεπα κάτι στο δρόμο, πλησίαζα, το κοίταζα επισταμένα και προχωρούσα χωρίς να με απασχολεί άλλο.
Και μερικές φορές ήταν πράγματι ένα σκυλί κατακρεουγμένο και παρατημένο.
Δεν με διατάρασσε πια.
Συνειδητοποίησα ότι η μέχρι τότε άρνησή μου δεν ήταν ευαισθησία, ήταν αδυναμία κατανόησης.
Συνειδητοποίησα ότι η άρνησή μου να δω κατάματα μια κατάσταση ήταν αυτή που με αιχμαλώτιζε.
Ήταν αυτή που επέτρεπε να μεσολαβούν σκέψεις και μνήμες και να ζωντανεύουν το παρελθόν στο παρόν, που επέτρεπε την καθήλωσή μου στο παρελθόν, που με εμπόδιζε να προχωρήσω κυριολεκτικά και μεταφορικά.
Να κοιτάζεις κάτι κατάματα, να προσηλώνεσαι σε κάτι ώστε να μην μεσολαβεί η σκέψη που είναι η απόκριση του παρελθόντος, είδα ότι είναι ο τρόπος, ή τουλάχιστον ένας τρόπος για να τελειώνεις μια κατάσταση,
Λες όχι σε μια κατάσταση όταν αποστασιοποιείσαι απ΄αυτήν.
Δύσκολο θα πει κανείς. Ασυνήθιστο θα έλεγα.
Το έχω καταφέρει. Όχι, φυσικά. Δεν θα έγραφα.
Βλ. και Eίναι η Ενεργή Αντίσταση Λύση Σήμερα; και Προβληματισμός Ενός Ολίγον Blogger
.
