.
Τα Φράγματα των Ορολογιών και των Συμβολισμών
Σ΄όλη την ιστορία της επιστήμης και της τεχνολογίας είναι εμφανές ότι οι σημαντικές τομές έγιναν όταν επί μέρους ειδικοί ξεπέρασαν τα εμπόδια της εξειδικευμένης λογικής τους και μπόρεσαν να επικοινωνήσουν.
Πολλές φορές εργαζόμενοι σ΄έναν κλάδο μοχθούν για αποτελέσματα τα οποία είναι ήδη κλασσικά σ΄έναν άλλο κλάδο, αλλά δεν αναγνωρίζονται γιατί είναι εκφρασμένα σ΄ άλλη γλώσσα, με άλλη ορολογία και συμβολισμούς.
Με συνέπεια μεγάλος όγκος εργασίας, ιδιαίτερα πειραματικής, να επαναλμβάνεται διαρκώς σε διάφορους εξειδικευμένους τομείς, αλλά συχνά και στον ίδιο τομέα οδηγώντας σε εξειδικεύσεις των εξειδικεύσεων.
Απόρροια της κοινής βάσης των προβλημάτων στους διάφορους τομείς είναι η δυνατότητα για κοινή μεθοδολογία επίλυσής τους. Το 1991 ο φυσικός Pierre-Gilleς de Gennes τιμήθηκε με το Νομπελ φυσικής «για την ανακάλυψη ότι μέθοδοι που μελετούν τη διάταξη απλών συστημάτων μπορούν να εφαρμοσθούν και σε πιο πολύπλοκες μορφές ύλης».
Η Υπεροχή της Μεθόδου της Απλής Λογικής
Από τους πιο οικείους τομείς εμπειρίας του ανθρώπου είναι η καθημερινή ζωή.
Η λογική με βάση την οποία ανταπεξέρχεται ο άνθρωπος στα καθημερινά ζητήματα για τα οποία δεν έχει ιδιαίτερα εκπαιδευτεί αποκαλείται κοινή ή απλή λογική, σ΄αντιδιαστολή με την εξειδικευμένη λογική η οποία διδάσκεται για την αντιμετώπιση των ζητημάτων σε επί μέρους τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας και, κατά κανόνα, είναι πολύπλοκη.
Το χαρακτηριστικό γνώρισμα της απλής λογικής είναι η αμεσότητά της. Γι αυτό, υπερέχει των μαθημένων λογικών, όπως κάθε τι φυσικό υπερέχει του αντίστοιχου τεχνητού.
Σήμερα, όμως, με τη συνεχή απομάκρυνση από την αρχή των πραγμάτων, οδεύοντας στον κόσμο της τεχνητής τελειότητας και της μαγείας των στιλπνών εμφανίσεων, τείνουμε να καταφρονούμε ο,τιδήποτε φυσικό ως ατελές και ανεπαρκές, μη διακρίνοντας την εσωτερική δύναμη και ουσιαστική τελειότητα του φυσικού άνθους έναντι του φαντασμαγορικού τεχνητού.
Και όπως το φυσικό άνθος εγκλείει εντός του καταβολές και επιρροές διαχρονικές οι οποίες ενυπάρχουν στο χώμα, την κοπριά, το νερό, τον αέρα και τον ήλιο που το θρέφουν, έτσι και η απλή λογική εγκλείει εντός της όλες τις άλλες λογικές, εκφράζοντας την πληρότητα και αυτάρκειά της με την απλότητά της.
Τα Φυσικά Εργαλεία της Μεθόδου της Απλής Λογικής
Μία από τις εντονότερες αντιρρήσεις για την καταλληλότητα της απλής λογικής ως μεθόδου αντιμετώπισης των λεγόμενων τεχνοεπιστημονικών προβλημάτων είναι ότι η μέθοδος αυτή δεν διαθέτει εργαλεία, όπως, για παράδειγμα, είναι οι ροπές, οι τέμνουσες, οι τάσεις στον τομέα των κατασκευών. με συνέπεια να μην μπορεί να παράγει νούμερα, διαγράμματα και άλλα ποσοτικά στοιχεία.
Αλλά η απουσία των εργαλείων αυτών στην αρχαιότητα δεν εμπόδισε τη δημιουργία καταπληκτικών κατασκευών.
Ούτε εμπόδισε μεταγενέστερα την κατασκευή εμψυχωμένων κτισμάτων τα οποία μπορεί να θεωρούνται παρωχημένα και να υποβαθμίζονται από τις τεχνοκρατικές αυθεντίες του καιρού μας, αλλά εξακολουθούν να αποτελούν πρότυπα έμπνευσης και διδασκαλίας για αρκετούς.
Χαρακτηριστική είναι η παραίνεση του ζωγράφου Φασσιανού προς τους φοιτητές σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» (24-7-2004) με τίτλο «Το σπίτι είναι δοχείο ζωής»:
«Μελετείστε τις δημιουργίες των λαϊκών μαστόρων, που έχτιζαν ωραία σπίτια για να ζήσουν οι άνθρωποι μέσα σ' αυτά. Σπίτια που έβγαιναν αυτούσια, σαν μονοκοντυλιές, με τον απλό τρόπο με τον οποίο ένα χελιδόνι χτίζει τη φωλιά του.»
Και συνεχίζει:
«Θα συνιστούσα να μελετούν τα χτιστά σπίτια των νησιών που κάνουν οι ίδιοι οι κάτοικοι»
Οι άνθρωποι στα νησιά αγνοούσαν τις ροπές, τις τέμνουσες και τα άλλα ιδεατά μεγέθη των εξειδικευμένων λογικών. Στη θέση τους διέθεταν τη διαισθητική γνώση τους και τις σωματικές συσκευές τους, όραση, αφή, κ.λ.π.
Και όπως τα φαγητά του αυθεντικού μάγειρα ο οποίος δεν ακολουθεί συνταγές και μετρά το αλάτι, το αλεύρι και τα άλλα υλικά με το μάτι είναι αυθεντικές δημιουργίες και δεν συγκρίνονται με τα φαγητά της νοικοκυράς που ακολουθεί επακριβώς συνταγές και μετρά με μεζούρες τα υλικά, έτσι και οι κατασκευές των παλιών μαστόρων δεν συγκρίνονται μ΄αυτές των μεταγενέστερων ειδικών με τις συνταγές των κανονισμών και τις μεζούρες των υπολογισμών.
Είναι κοινό μυστικό η παραίνεση σε κάθε ταλαντούχο νέο να μην φοιτήσει στη σχολή καλών τεχνών, καθώς πολλά ταλέντα στέρεψαν από την επαφή τους με τις συνταγές και τις μεζούρες των σχολών.
Η Προβληματική Φύση των Εργαλείων των Εξειδικευμένων Λογικών
Τα φυσικά εργαλεία έχουν σήμερα ατονίσει και τη θέση τους έχουν καταλάβει ιδεατά μεγέθη και νούμερα.
Η αλλαγή αυτή των εργαλείων, απόρροια της νέας φαντασιακής κατάστασης και του ατομισμού του σύγχρονου ανθρώπου, ήταν νομοτελειακό να οδηγήσει στα πολλά πρότυπα και τη νέα κατακερματισμένη γνώση του ανθρώπου, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από τις εξειδικεύσεις της λογικής του στους διάφορους τομείς εμπειρίας του. Τα Παλάτια και ο Γυμνός Βασιληάς
Τα νούμερα ως γλώσσα των εξειδικευμένων λογικών έμελαν να αναγορευτούν, όπως σχολιάζεται παρακάτω, η νέα ηθική των σύγχρονων εξουσιαστών, όπως χαρακτηριστικά διαφαίνεται από την απάντηση της Ολμπράϊτ «αξιζε τον κόπο», όταν ρωτήθηκε από δημοσιογράφο για το μισό εκατομμύριο παιδιά που χάθηκαν στο Ιράκ εξ αιτίας του εμπάρκο.
Τα Νούμερα ως η Έκπτωση των Αριθμών και η Γλώσσα των Μηχανών
Τα νούμερα, βασικό εργαλείο των εξειδικευμένων λογικών, απαιτούν δημιουργία προτύπων και την πράξη της σύγκρισης των μετρούμενων μεγεθών προς το πρότυπα. Κατ΄αυτόν τον τρόπο στερούνται νοήματος, καθώς δεν έχουν υπόσταση καθ΄εαυτά.
Αλλά η πραγματική φύση τους έχει ξεχαστεί, τα νούμερα έχουν αυτονομηθεί και μας κυριαρχούν, όπως σχολιάζεται στο Ο Αυτισμός των Δεικτών και ο Σκοταδισμός των Ορολογιών
Tα νούμερα εκλαμβάνονται ως αριθμοί, καθώς έχουν κοινή σήμανση μ΄αυτούς, αλλά η διαφορά τους με τους αριθμούς είναι αυτή της ποσότητας από την ποιότητα.
Ένώ οι αριθμοί αποτελούν κατά τον Πυθαγόρα τους δομικούς λίθους του σύμπαντος, τα νούμερα αποτελούν το προιόν των μεζουρών και τη γλώσσα μηχανών και μπορούν να ειδωθούν ως η έκπτωση των αριθμών, ως η έκπτωση της ποιότητας σε ποσότητα.
Ενώ, για παράδειγμα, το 1 ως αριθμός παραπέμπει στην πηγή και την ενότητα των πάντων, το 2 στους δύο πόλους της δημιουργίας, το 3 στους τρεις όρους της δημιουργίας, το 4 στα τέσσερα στοιχεία της δημιουργίας, κ.ο.κ, το 1,2,3 ως νούμερα στερούνται οποιασδήποτε έννοιας από μόνα τους. Μόνον ως προσδιορισμοί αποκτούν κάποια έννοια, π.χ. 3 κολοκύθια, 3 δοκάρια, 3 κέρματα.
Τα Νούμερα ως Εργαλείο Εμπορευματοποίησης και Γνωσιακό Εμπόδιο
Επειδή, όμως, τα νούμερα δεν προσδιορίζουν το παραμικρό, δεν δίνουν καμμία πληροφορία, για τη φύση των πραγμάτων που προσδιορίζουν, δεν μετέχουν στη διαδικασία της γνώσης των πραγμάτων παρά μόνον στη διαδικασία αποτίμησής τους και, γι αυτό, εμπορευματοποίησής τους.
Γι αυτό, σήμερα, στην εποχή της εμπορευματοποίησης των πάντων τα νούμερα φαντάζουν τόσο σημαντικά.
Και ίσως να είναι κι΄αυτός ένας από τους λόγους που ο τεχνολογικός πολιτισμός, ο πολιτισμός των εξειδικευμένων, των εξαρτημένων από τα νούμερα λογικών, δεν οδήγησε σε αυξανόμενη γνώση και πραγμάτωση του ανθρώπου, παρά μόνον σε επιταχυνόμενη απώλεια της αυτάρκειάς του, αιχμαλωτίζοντάς τον σ΄ έναν κόσμο ψηφιακό που δεν μπορεί παρά να είναι φαντασιακός.
«Όταν σβήσει το ηλεκτρικό, θα σβήσει και ο πολιτισμός σας» γραμμένο στους τοίχους στα Εξάρχεια, μας το υπενθυμίζει.
Tα Noύμερα ως Εργαλείο Μηχανοποίησης των Ανθρώπων
Όπως συνέβη και με τα άλλα δημιουργήματα του ανθρώπου, τα νούμερα από μέσα αποτίμησης των πραγμάτων για τον έλεγχο και εξουσιασμό τους κατέληξαν μέσα αποτίμησης για τον έλεγχο και εξουσιασμό των ίδιων των ανθρώπων.
Οι άνθρωποι αξιολογούνται, όπως και οι μηχανές, με βάση την απόδοσή τους.
Δημιουργούνται πρότυπα με βάση τα οποία οι άνθρωποι συγκρίνονται και ανάλογα με το αποτέλεσμα ετικεττάρονται ως παραγωγικοί ή μη, μαζί με ολόκληρη λίστα δεικτών, όπως ανθρωποωρών, αριθμού δημοσιεύσεων, κ.λ.π.
Και η αξία των ανθρώπων, όπως και η αξία των πραγμάτων βρίσκεται πια στην αποτίμησή τους και όχι στην ίδια την υπόστασή τους.
Τώρα πια δεν αρκεί το όνομά τους ως η υπογραφή της οντότητάς τους. Όπως και τα πράγματα. συνοδεύονται από λίστα με πλήθος μεζούρες και τα αποτελέσματά τους, που αποκαλούν «ταυτότητά» τους, μέχρις ότου, χαθεί εντελώς το όνομά τους, και παραμείνουν μόνον τα νούμερά τους.
Δισεκατομμύρια άνθρωποι γινόμαστε νούμερα και πρώτη ύλη για τους «φωτισμένους» επιστήμονες των οποίων οι στόχοι είναι τόσο θαυμαστοί που χάνουν από τη θέα τους τον άνθρωπο και βλέπουν παντού καταναλωτές, χρήστες, οπαδούς.
Και είναι πολλοί αυτοί οι «μεγάλοι» που κάνουν καριέρα να πατρονάρουν τους υπόλοιπους τους «μικρούς».Όλοι τους διακατέχονται από μια μοιραία επιθυμία: Να θέτουν τον εαυτό τους υπεράνω της ανθρωπότητας ώστε να την ρυθμίζουν, να την οργανώνουν και να την διευθύνουν.
Αυτοί, όμως, οι «μεγάλοι» δεν επιθυμούν να επιβάλλουν άμεσο δεσποτισμό, καθώς είναι πολύ «πολιτισμένοι» και «φιλάνθρωποι» για τέτοια βίαιη πράξη. Επιφυλάσσουν στους κανονισμούς, τους νόμους, τους θεσμούς και τα ιδεώδη αυτό το δεσποτισμό. Επιθυμούν μόνο να φτειάχνουν τους κανονισμούς και τους νόμους, να διαμορφώνουν τους θεσμούς και τα ιδεώδη. Και σ΄αυτό είναι πράγματι μεγάλοι.
Τα Νούμερα ως Εξουσιαστική Ηθική
Με τις εξειδικευμένες λογικές τους οι «μεγάλοι» ορθώνουν φράγματα που εμποδίζουν να φανεί η κενότητα των κατασκευασμάτων τους.
Εμποδίζουν να φανεί πώς τα νούμερα είναι πια η νέα ηθική.
Φτειάχνουν από τα νούμερα ποσοποιότητες, όπως η ομάδα, η κοινωνία, η πολιτεία, ο λαός, η παιδεία, η επιστήμη, η τεχνολογία κ.λ.π. και τις επιβάλλουν ως αυθύπαρκτες οντότητες με δικά τους δικαιώματα υπέρτερα από αυτά των ατόμων και στο όνομα τους απαιτούν θυσίες, παραχωρήσεις, υποταγή. Οι Σχέσεις Υποτέλειας στους Θεσμούς
Με τις ποσοποιότητες να υπερίπτανται ως θεότητες χάνεται η αίσθηση της φυσικής επάρκειας που μας προσδίδει η απλή λογική με την οποία έχουμε προικοδοτηθεί για την αυτορύθμισή μας και για να εκπληρώσουμε τους προορισμούς μας.
Και τη στέρηση της φυσικής αίσθησης επάρκειας ακολουθεί η στέρηση της φυσικής αίσθησης της ελευθερίας η οποία απορρέει απ΄αυτήν.
Και έτσι, αντι να αναπτυσσόμαστε στον καθαρό αέρα της ελευθερίας, ασφυκτιούμε μέσα στον πνιγηρό κόσμο των κρίκων, των αλυσσίδων, των βρόχων και των κουδουνιών.
Και με τις κουδουνίστρες στο χέρι πορευόμαστε σε μια ζωή από δεύτερο χέρι.
Η ημέρα που οι «μεγάλοι» θα παραιτηθούν από τη σωτηριοπαθή καριέρα τους και θα αφήσουν τα πράγματα να ξαναρχίσουν από κει που εκτράπηκαν φαίνεται να έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί.
Και όπως γράφει στην «Ελευθεροτυπία» (1-9-2004) ο Κώστας Μπέης:
«Για όποιον, χωρίς θυμό, συνειδητοποιεί την αδυναμία του να αντισταθεί στην ορμή του ρεύματος, καθώς τούτο ακάθεκτα φουσκώνει, τρφοδοτούμενο από τη βιομηχανία κατασκευής κυρίαρχης αντίληψης, δεν μένει παρά να αποστασιοποιηθεί. Διασώζει έτσι τον αυτοσεβασμό του. Και παράγει σοβαρότερο έργο».
Επιστροφή στην Αρχική Σελίδα
